Popüler Bilim Kitap Yazım ve Yayımcılığına Dair
Değişik kültürlerden gelen yazar ve eleştirmenlerin popüler bilim yayımcılığı konusunda kaleme almış olduğu pek çok
makale, deneme ve kitap şeklindeki yayın olduğundan artık bu konuda daha fazla söylenecek
bir şeyin kalmadığı iddiası yanlış bir saptama olur sanırım. Nitekim örneğin, son
zamanlarda tüm dünyada popüler bilim
yayıncılığında ortaya çıkan devasa sayısal büyümelere karşın bu duruma koşut
olarak yayınların niteliğinde de benzer
bir gelişmenin varlığından söz etmek olanaklı değildir.
Bu bağlamda konunun derinliğine olmasa bile oluşum ilkeleri düzeyinde ele alınması gerektiği kanısındayım. Ayrıca
bu ilkeleri üç başlık altında
aktarmanın da yerinde bir yaklaşım olacağı kanısındayım.
İlkin popüler bilim yazılarının konu
seçimine nasıl yaklaşılması gerektiğine
yönelik düşüncelerimi paylaştıktan sonra ikinci aşamada konuların ele alınış tarzında olması gerekenlere dair düşüncelerimi
başlıklar halinde sıralayacağım. Sonunda da popüler bilim kitabı konuları irdelenme biçimlerinin nasıl
olması gerektiği yönündeki görüşlerimi aktaracağım.
Konu seçiminde dikkat
edilmesi gereken hususlar:
1.
Konuda popülerlik
ile yepyenilik arasında bir uyum
sağlanmalıdır. Bunun için uygun olan orta
yol bulunmalıdır.
2.
Konunun kronolojik
ağırlık noktasının şimdi ile gelecek arasındaki orta bir yerde olması daima tercih sebebi olmalıdır.
Konunun ele alınış tarzında ise şu
hususlara dikkat edilmelidir:
3.
Konudaki niçin
ve nasılı ayrık olarak açıklamak
okuyucuyu dikkat yoğunluğu bakımından rahatlatacağından buna gerekli özen gösterilmelidir.
4.
Bilim yanı ağır
basan konularda simgeler ve simgesel bir dil yerine açık ve genel kullanımdaki
sözcüklerinin tercih edilmelidir.
Böyle bir üslup tarzının sürekliliğinin sağlanması önemli olduğu için daima gayretli
olunmalıdır.
5.
Monografik yaklaşımlı konuların ele alınışlarında olanaklı olduğunnca kısa anlatımlı ifadeler kullanılmalıdır. Bu üslup tarzına özellikle
okuyanı konuya yöneltme aşamasında özellikle başvurulmalıdır.
6.
Deneme tipi yazılarda
mevcut bilimsel paradigmayı daha az dikkate alan betimleme ağırlıklı bir söylem ve anlatım kullanılmalıdır.
7.
Genel olarak da bilimsel jargon kullanımından mümkün olduğunca kaçınılmalıdır.
Konuların irdelenme şekli:
8.
Konu hakkında ikon
destekleyiciliği ile kırıcılığı arasında orta bir yol izleyen eleştirilerde
bulunulmalıdır.
9.
Daha yüksek satış rakamlarına
ulaşılmak isteniyorsa 120 sayfayı
geçmeyecek bir hacim hedeflenmelidir ki zaten genel okuyucu kitlesine
ulaşılmakta en çok zorlanılan bu konu ulamında daha da etkin olunsun.
10.
Uslupta esprili olmak,
konuya nükte katmak okuyanı rahatlatacağından kitabın başkalarına tavsiye edilme
olasılığını artıracaktır. Bu önemli bir şey kabilinden her zaman dikkatle göz
önünde tutulması gerekli bir husustur.
Başkaca göz önünde bulundurulacak ilkesel
tavsiyelerin başında kitabın kapak
ve yazı karakteri ile font seçimi gelmektedir.
Ancak bunların satışı destekleyen
albeni için çok önemli olmasına
rağmen daha çok pazarlama aşaması için önemi olmasından dolayı hazırlanacak ayrı
bir yazı ile değerlendirilmesi gerektiği kanısındayım.
Yazdıklarımın, dünya genelinde
de halen egemen olan bir yaklaşım ile kitap boyutunda işlenecek konularda
metnin belirtilen popüler bakış ile uyumlu olması gereken ölçütler için kaleme
alındığını belirtmek isterim. Yoksa benim makale
ve deneme tipi yazılarımda
kullanmakta olduğum yaklaşım ve tarzımı belirtilen bu kapsamın oldukça dışında
kaldığını okuyucularımın farkında olduğunu biliyorum.
Mustafa Özcan (11 Nisan 2015)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder