Bir Nefeste DÜNYA TARİHİ (Emma Marriott)
M.Ö. 3500’den 1945’e uzanan bir süreç
200 sahifede nasıl anlatılır?
Emma Marriott arkasındaki dokuz
kişilik ekiple bunu harika bir şekilde başarmış. Tarafsız, anlaşılır,
kültürlere ve dinlere eşit mesafede durarak. En önemlisi de Batı/Avrupa
ağırlıklı bir tarih yazımı yerine, dünyanın tüm diğer ülke, medeniyet, tarihi
kişiliklerine yeterince yer vererek öne çıkmalarını sağlamış. Avrupa kadar kara
Afrika, Okyanusya, Orta Asya, Türkler, Güney Amerika Medeniyetleri… kitapta yer
bulmuşlar. Dikkatlice okunduğunda insanlık tarihinin dönüm noktaları, olayların
birbirleri ile ilişkileri, çok önemli tarihsel sonuçları anlanması sağlanıyor.
Bazı örnekler verecek olursak;Aydınlanmanın (17.yy) Fransız ve
Amerikan devrimlerinin temelini teşkil ettiği, keşiflerin(16.yy) temel hareket
noktasının Osmanlı’nın yayılması ile tıkanan eski ticaret yollarına alternatif
yeni yollar bulunmasına yönelik olduğu,İspanyol istilası ile Amerika’da
yerli nüfus kırılınca (MS 1500) çalıştırılmak üzere Afrika kölelerinin
getirilmesi ile köle ticaretinin başlaması,
Eski imparatorluk güçlerinin
(İngiltere, Avusturya Macaristan, Osmanlı…) dağılırken de epey mücadele edip
savaştıkları ama toprak kaybından kurtulamadıkları,
Osmanlının gerileme nedenlerinden
birisinin de Avusturya-Macaristan ve Rusya İmparatorluklarının önemli güç
olarak gelişmelerinin neden olduğu,
Medeniyetlerin büyük nehir kenar ve
havzalarında oluştukları, bu duruma Girit Adasındaki Minos medeniyetinin
uymadığı,
Zerdüştlüğün (M.Ö. 600) İslam, Yahudi
ve Hristiyanlık gibi tek tanrılı dinler üzerinde önemli etkiler yarattığı,6000 kilometrelik ipek yolunun
Moğollar sayesinde güvenliğinin sağlandığı, bunun da yakıp yıkan Moğolların bir
katkısı sayılabileceği,
Budizm’in Hindistan’da kast sistemini
kabul etmediği için tutunamayıp, yerini Hinduizm’e bıraktığı, Budizm’imin de
kuzeye ve doğuya kaydığı,
Roma imparatorluğunun bölünme
nedeninin; doğu romanın köklerinde Yunan felsefesi ve dilinin, Batı Roma’nın
köklerinde ise Roma hukuku ve Latincenin yer almasının yattığını,
Adı fazla anılmayan, çok farklı coğrafyalarda
da imparatorlukların hüküm sürdükleri;
Mali imparatorluğu, Fas Berberi
Hanedanlığı, Zimbabve ve Swahili Sahili devleti, Aksum (Habeşistan), Zulu (Doğu
Afrika), Aborjinler (Avusturalya), Maorı (Yeni Zelanda) gibi,Mücadelelerin liderleri doğurdu.
(M.K.Atatürk, Simon Bolivar, Jose de San Martin, Gandi…)
Devletler amaçları doğrultusunda diğer
devletlere destek verme eğilimleri olduğu; Amerikan bağımsızlık savaşında İngilizlere
karşı Fransız desteği, Anadolu kurtuluş savaşında Rusya desteği…
1914’de Japonların Rusya’yı yenmesi
Rus devriminin nedenlerinden birisi olması…
Gibi önemli sonuçlar kitabın satır
aralarında gizlenmiş olarak durmakta.
Emin M. Çizmeci (15 Haziran 2014)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder